Anavarza Krallığı Döneminde Adana

M.Ö. 1500 yıllarında bölgeye hakim olan Arzava Krallığı'nın Hititlerden ayrı, doğu kökenli bir grup olduğuna inanılmaktadır.

Arzava Krallığı (Anavarza) hakkında tek somut bilgi kaynağı Hitit metinleridir. Bu metinlerde Arzava'dan kent ülke yada Arzava Ülkeleri olarak bahsedilmektedir. Bu yüzden Luvi dili konuştuğu düşünülenbüyük bir krallik ve ona bağımlı küçük devletlerden oluşan bir konfedarasyon olduğu sanılmaktadır (Arzava, Hepalla, Mina, Kuvaliya, Seha Nehri Ülkesi, Appavia, Viluşa, Zipaşla, Hariati dağlık ülkeleri). Hititler M.Ö. XVII. Yüzyıldan başlayarak bölgeyi egemenlikleri altına almaya çalıştılarsa da Arzavalılar sık sık ayaklanmıştır.

Alman bilim adamı Prof. Götze tarafından okunan Akkadca yazılı Hitit yazıtlarında Madduvattas'dan Arzava Krallığı'nın Hititler için bir düşman sayıldığı ve uzun zaman bu krallığı kendi ülkelerine katmak istedikleri anlaşılmaktadır. Bunun sebebi, Arzavalılar'ın, Hititlerin sıkışık zamanlarını beklemeleri ve düzgün teşkilatlı bir devlet olarak onlara Kaşkalardan daha fazla zarar vermiş olmalarıdır.

Suppiluliuma'nın babası üçüncü Tudhaliya'nın devrinden bahseden bir Hitit metni, "Kaşkalar Hitit ülkelerine saldırırken aşağı memleketten Arzava düşmanı geldi ve Hitit yurdunu tahrip etti" diye bahsetmektedir.

Hititlerin bu kritik durumundan Arzava çok faydalanmış ve kuvvetlenmiştir. Bununla beraber Tel Amama (Mı­sır) hafriyatında elde edilen tabletlerden öğrenildiğine göre, Firavun III. Amenophis'in (hükümranlığı tak­riben M.Ö. 1405-1370) kendisi ile iş birliği yapan Kral Tarhundaraba'ya hediyeler göndermesi ve yazdığı iltifatlı mektuplar, Arzava'nın önemli ve geniş bir yer olduğunu belirtmektedir.

Arvaza Krallığı'nın bu önemini, Hitit imparatoru Mursil'in Kral Uhhaluiş (Uhhazitiş) ordularıyla iki sene savaşmak zorunda kalışı göstermektedir. sonuç olarak Hitit kralları kendi ülkelerinde kışı geçirmeyi alışkanlık olarak benimsemişlerken bu savaşlarda İkinci Mursilis kış aylarında Valma şehrinde kalmıştır. Ertesi yılın ilkbaharında savaş tekrar başlamış, kral Uhhazitiş daha önce Kıbrıs'a deniz yolu ile kaçtığı için, bölünmüş olan Arzava kuvvetleri tam yenilgiye uğramışlar ve krallık yıkılarak sona ermiştir.