İran Devleti Döneminde Adana Tarihi

İkiyüzlü politika ile ülkeyi idare ettiği bahanesiy­le Syennesis'in krallığına son verilerek hızla büyüyen Kilikya’nın bu ilerleyişi durmuş ve Adana ovasında artık İranlılar hüküm sürmeye başlamışlardır.

İran devletinin hükümdarlarından II. Dara’nın oğlu genç Kyros'un yenik düşmesi ve daha sonrasında öldürülmesi ile sona eren Kunaksa savaşı sonrasında başsız kalan İran ordusu Ksenofon'u kumandan seçmiştir. Ksenofon’un başarılı yönetimi sayesinde on bin kişi İran'dan Karadeniz sahili­ne ulaşarak kurtulabilmiştir.

Milâttan önce 401 yılında ortaya çıkan bu önemli olay sonrasında İranlılar tarih içinde genel olarak Çukurova’da bulunmuşlardır.

İkiyüzlü politika ile ülkeyi idare ettiği bahanesiy­le Syennesis'in krallığına son verilerek hızla büyüyen Kilikya’nın bu ilerleyişi durmuş ve Adana ovasında artık İranlılar hüküm sürmeye başlamışlardır. Fakat II. Artakıserkes'in özellikle ilerleyen yaşlarında saray entrikalarıyla uğraşması sebebiyle İran eyaletlerini yöneten valiler (Satrap) arasında süregelen antlaşmazlıklar ve yaratılan iç kavgalarla dev­letin bünyesini sarsılmıştır.

Bu kötü gidişe, enerjik yapısı ve istekliliği ile son verecek olan prens Okos M. Ö. 358’ de III. Artakıserkes unvanı ile kral olmuştur. Bu hükümdar 15 yıllık büyük mücadelelerden sonra ülke içinde disip­lini sağlamış ve Mısırı geri almıştır. Daha sonraki zamanlarda savaş kabiliyetini geliştiren hükümdar son derece gelişmiş olan Makedonya krallığını da kendi ülkesi sınırları içine almayı başarmıştır. M. Ö. 338 yılın­da Yunanlılarla yapılan savaş sonucu Yunanlılar politik özgürlüklerini kaybetmişlerdir.

Ancak bu zaferler so­nunda III. Artakıserkes’in hadım ağası Bagoas hanedan mensuplarını öldürtmüş ve tek varis olarak tahta çıkarttığı Üçüncü Dara'yı da ortadan kal­dırmak istemiştir. Bunu anlayan Dara, Bagoas'ın hazır­ladığı zehri kendisine içirterek komplo ve iç karışıklığa gidebilecek olan bu durumu önlemiştir.
Sonuç olarak M.Ö.333 yılına kadar süren bu karışık devre içinde Çukurova bölgesine ait çok az sayıda bilgi ve belge bulunabilmiştir. Bu zaman içinde bazı Kilikya eyalet valilerinin (satrap) isimleri dikkat çekmekte ve bu kişilerin Tarsus'u merkez yaptıkları bulunan metinlerden anlaşılmaktadır. Özellikle bugünkü Niğde, Antalya, Maraş, Hatay ve Urfa illerinin yönetimini o zaman zarfında elinde bulunduran Kilikya valilerinin baş şehirleri ara­sında Anavarza ile Misis'in de isimleri geçmekte ve Tar­sus'tan maada, Karataş ve Mallos adlarına da para bas­tırıldığı ortaya çıkan bulgulardan anlaşılmaktadır.

Kilikya valilerinin sonuncusu Arsames'ti. Adana ovasında İran hâkimiyeti bu vali zamanında son bulmuştur.
KAYNAKÇA: Tarih Boyunca Adana Ovasına Bir Bakış - Kasım ENER ,1973 Adana İl Yıllığı, adana.gov.tr, Dörtbinyıllık Öykü - T.C Adana Valiliği.