Bizans Devleti Döneminde Adana

Çukurova, 395 yılında Roma ülkelerinin İkiye ayrılması ardından Bizans devletinin elinde kalmıştır. İmparator Justinian'ın 23 sene vakitn saltanatı sırasındaki imar etkinliği yalnız köprülerle kalmamış, çoğu kemerli su yolları, hamam ve hastaneler de inşa edilmiştir.

Roma İmparatorluğunun İkiye ayrılıp Çukurova'nın Bizanslılara geçtiği 395 tarihinden İmparator Justinian sürenina kadarki süreç içinde Adana ve Çukurova’ya dair pek bir veri yoktur. İmparator Justinian ile ilgili kısıtlı veriler sahip olunan olup, onlardan bir tanesi de Adana Taşköprü’nün inşa edilmesinden ya da baştan kafaya güncellenmiş olduğundan daha çok ileri gidememektedir. Taşköprü’nün inşa kitagıdadminimumda olsa o zamanların Adana’sı için veri edinilebilmektedir.

İmparator Justinian'ın 23 sene vakitn saltanatı sırasındaki imar etkinliği yalnız köprülerle kalmamış, çoğu kemerli su yolları, hamam ve hastaneler de inşa edilmiştir.

Orta çağların ilk haftalarında, 476 senesinde Bizans imparatorluğunun İran Sasani devletinin tehdidi altına girmiştir. 500 yılından itibaren ise Avarların tehlikesiyle karşı karşıya kalmışlardır. Bizanslılar bunun dışında kiliselerle uyuşmazlıklar yüzünden de zor halde kalmışlardır. 527 senesinde tahta çıkan Justinian İmparatorluğu böyle olumsuzluklardan kurtarmıştır. Öncelik ile kilise üstündeki otoritesini kuran hükümdar, ordu komutanları Belisar ve Narses'in yardımlarıyla, zaferler kazanarak devleti en üst hale çıkarmıştır.

Justinian devrine kadar olumsuzluklarla karşılaşan Adana ovası imparator saatinde (527–565) çoğu imar ve kalkınma etkinlikleri olmuştur ama vergilere oluşturular ağır zamlar ve bilhassa memurların dikkatsizlikleri olumlu yanları zayıflatmıştır. Devletin içerisinde bulunup Justinian'a düşman olanlar ise hali daha kötüye götürmüşlerdir. En sonimparator Fokas (Phokas) saatinde (602–610) ülkede başkaldırılar artmaya başlamıştır.

Bu hal neticesinde Kartaca Valisi Heraklius (Herakleios) bir donanma ile İstanbul'a gitmiş ve halkın desteği ile şehre girdikten sonra Fokası öncelikle tutuklatıp daha sonra ise idam ettirmiştir.
610 yılında Heraklius idaree geçtiğinde imparatorluk oldukça kötü haldedır. Ardından 611 de İranlılar Suriye'yi fetih ile Antakya'ya gelişmişler ve oradan Filistin'e yönelip buraları da aldıktan sonra Anadolu'ya dönerek Üsküdar'a kadar gelmişlerdir. Bu hal da İranlılarla savaşmak mecburiyetinde kalan Heraklios bir doğrultudan Avarlara para göndererek kuzey riskini engel olurken diğer yandan da mukaddes Kudüs kentini ve 614 senesinde İranlılar'in buradan götürdükleri salibi geri alma sözüyle halkını Haçlı seferine hazırlamıştır. Uzun vakitn büyük muhaberelardan sonra İmparator İranlılara karşı net bir zafer almıştır. Yapılan antlaşma ile Bizans kaybettiği tüm yerlerini geri almıştır. Bu zaferden sonra İran İkincil devlet derecesine düşerken Bizans için en gösterişli dönem açılmıştır. Ancak Herakleios’un maliyesi gibi askerî kuvveti de bu muhaberelardan sonra oldukça zayıflatmıştı. Bu nedenle de ülkede bir türlü barışı sağlayamamıştır.

Ardındanki devrelerde ise Çukurova ve Adana İslam kuvvetleri ile Bizans arasında kalmış, el değiştirmiş ve hücumlara uğramıştır. 8. asır ilk haftalarında bundan sonra gözükmeye başlayan Müslümanlar ile Bizans arasında ciddi çekişmeler başlamış ama aralarında Abbasi-Emevi çekişmesi olduğu için Bizanslılar belli vakitle için Çukurova’da bir müddet daha boy gösterecektir.

KAYNAKÇA: 1973 Adana İl Yıllığı, Adana.gov.tr, Dörtbinsenelik Öykü - T.C Adana Valiliği